İky Uygulamalarının İşe Adanmışlık ve İş Yaşam Dengesi Üzerindeki Etkisi: Örgütsel Adalet Algısının Aracı, Kayırmacılığın Düzenleyici Rolü

Abstract

Küreselleşme, iş gücü farklılıklarının önem kazanması, gelişen teknoloji ve artan rekabet etkin İKY uygulamalarını ön plana çıkartmakta, örgütün rekabet üstünlüğü elde etmesinde taklit ve ikame edilmesi güç insan kaynağının giderek daha stratejik bir rol kazanması hususu gündeme gelmektedir. Buradan hareketle, çalışmanın amacı, İKY uygulamalarının, örgütsel adalet algısının aracı olduğu durumlarda, işe adanmışlık ve işyaşam dengesi üzerindeki etkisini incelemektir. Ayrıca, kayırmacılığın (nepotizm) İKY uygulamaları ile örgütsel adalet algısı arasındaki ilişkide düzenleyici rolü araştırılmıştır. Çalışma, havacılık sanayinde faaliyet gösteren bir imalat işletmesinin tam zamanlı 387 personelinden 2016 yılı Ocak ve Şubat ayları içerisinde toplamda 5 hafta ara verilerek iki zamanlı olarak (boylamsal) toplanan veriler yoluyla gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde ortak yöntem varyansı hatasını en aza indirmek amacıyla nicel metodoloji ve yönetim örgüt yazınında önerildiği şekliyle böyle bir prosedür izlenmiştir. Sonuçlar, İKY uygulamalarının işe adanmışlık ve işyaşam dengesi üzerinde anlamlı düzeyde olumlu etkide bulunduğuna işaret etmektedir. Örgütsel adalet algısının İKY uygulamaları ile iş-yaşam dengesi arasındaki ilişkide kısmi aracılık etkisi tespit edilmiştir. Örgütsel adalet algısının İKY uygulamaları ile işe adanmışlık üzerindeki aracı etkisi ile kayırmacılığın İKY uygulamaları ve örgütsel adalet algısı arasındaki düzenleyici rolü ise belirlenememiştir.

Globalisation, workforce diversity, technology and increasing competition bring effective HRM practices to the forefront and thereby, the strategic role of human resources that have been considered to be difficult to be imitated and substituted has been more pronounced today. This study aims to examine the effect of HRM practices on work engagement and work-life balance mediated by organizational justice perception. Besides, the moderating role of nepotism was investigated in the relationship between HRM practices and organizational justice perception. The study was conducted in a manufacturing organization operating in the aviation industry and the data was gathered longitudinally in two waves (time lag: 5 weeks) through 387 fulltime employees during the period of January and February 2016. In the data collection process, such a procedure was adopted intentionally in order to reduce the common method variance as suggested by quantitative research and management organization scholarship. Research evidence points to the fact that HRM practices have a significant positive effect on work engagement and work-life balance. In addition, it was found that perceived organizational justice has a partial mediation role in the relationship between HRM practices and work-life balance. However, the mediating effect of organizational justice perception on the relationship between HRM practices and work engagement and the moderating role of nepotism were not determined.